Chiếc áo bùa ma

Dino Buzzati


Dịch giả: Đức Lâm

Mặc
dù tôi yêu thích sự trang phục lịch sự, nhưng thông thường tôi
không
hề chú ý đến sự hoàn mỹ dù lớn dù nhỏ của đường nét may cắt từ
các
bộ đồ vét mà những người đồng loại với tôi mặc.
Thế mà một buổi chiều
nọ, trong một buổi tiệc chiêu đãi tại một nhà
xuất bản Milan, tôi
gặp một người đàn ông tuổi độ bốn mươi rực rỡ trong
bộ đồ vét tuyệt
đẹp với đường nét thẳng tắp, thuần mỹ tuyệt đối.


Tôi không
biết ông ta là ai, đây là lần đầu tôi gặp ông ấy và trong lúc
được
giới thiệu, tôi không nghe rõ kịp tên ông ta , một việc thường hay
xảy
ra vào những dịp như thế. Nhưng vào một lúc nào đó trong buổi
chiều,
tôi đứng kề cạnh ông ta và chúng tôi bắt đầu trò chuyện. Ông ta
lễ
phép và khá lịch thiệp tuy lộ vẻ hơi buồn. Với một sự thân mật có lẽ
thái
quá - phải chi trời đừng sinh tôi ra như thế ! - tôi khen ngợi ông
ta
về cung cách ăn mặc lịch sự của ông ta ; và tôi còn cả gan hỏi tên
hiệu
người thợ may của ông ấy.
Ông ta nở một nụ cười mỉm khó hiểu, tựa
như ông đã chờ sẵn câu hỏi ấy.


<
thế mà đó lại là một người thợ tài hoa. Nhưng ông ta chỉ làm
việc tùy
theo hứng thú. Chỉ làm cho một vài khách hàng thôi.
- Do
đó tôi...?
- Ồ ! ông cứ thử, ông cứ thử xem. Ông ta tên là
Corticella, Alfonso Corticella, đường Ferrera số 17.
- Ông ta chắc
hẳn lấy giá rất đắt, tôi đoán thế.
- Tôi nghĩ thế, vâng, nhưng thật
tình mà nói tôi chả biết sao cả. Bộ đồ
này ông ta đã may cho tôi cách
đây ba năm và ông ta chưa gửi cho tôi
hoá đơn.
- Corticella ?
đường Ferrara, số 17, ông nói thế ?
- Đúng thế >>, người đàn
ông vô danh trả lời.
Và ông ta bỏ mặc tôi đứng đấy để hoà nhập vào
một nhóm người khác.
Tại số 17 đường Ferrara tôi tìm thấy một ngôi
nhà như bao ngôi nhà
khác, và căn nhà của Alfonso Corticella cũng
giống như những căn nhà
của các thợ may khác. Đích thân ông ấy mở cửa
đón tôi. Đó là một cụ già
người thấp bé với một mái tóc đen nhánh
chắc hẳn là đã được nhuộm.


Trước sự ngạc nhiên to lớn của
tôi, ông cụ không làm ra vẻ khó dễ gì
cả. Ngược lại ông biểu lộ ý
muốn tôi trở thành khách hàng của ông. Tôi
giải thích với ông bằng
cách nào mà tôi đã có được địa chỉ ông. Tôi
khen ngợi ông cụ về đường
nét cắt may của ông ấy và nhờ ông may cho tôi
một bộ đồ lớn.Chúng
tôi chọn một loại vải len mượt màu xám và ông cụ đo
lấy kích thước
người tôi rồi đề nghị sẽ mang bộ đồ đến tận nhà tôi để
thử. Tôi hỏi
ông giá tiền. Không có gì gấp cả, ông ấy trả lời tôi,
chúng ta sẽ
thỏa thuận với nhau thôi. Thật là một người đáng mến !
thoạt đầu tôi
nghĩ vậy. Tuy nhiên, một lát sau, trên đường trở về nhà,
tôi cảm nhận
rằng ông cụ già thấp bé này đã tạo cho tôi môt cái cảm
giác khó chịu
( có lẽ vì những nụ cười thật quá mơn trớn và ngọt ngào
của ông ta).
Nói thực ra tôi không có ý muốn gặp lại ông ta. Thế nhưng
bộ đồ đã
được đặt rồi. Và độ chừng hai mươi hôm sau nó đã được hoàn tất.



Khi
họ giao bộ đồ cho tôi, tôi mặc thử, độ vài giây, trước gương. Đúng
là
một tuyệt tác. Nhưng không hiểu sao, có thể chỉ vì cái ấn tượng khó
chịu
mà ông cụ già thấp bé đã để lại trong tôi, tôi không muốn mặc nó.
Và
nhiều tuần trôi qua trước khi tôi có quyết định.
Ngày hôm đó, tôi sẽ
vĩnh viễn nhớ mãi. Đó là vào một ngày thứ ba của
tháng tư và trời đổ
mưa. Sau khi tôi đã mặc vào người bộ com-lê
(complet) - chiếc quần
dài, áo gi-lê (gilet) và áo vét - tôi nhận thấy
một cách thú vị rằng
bộ đồ không gò bó và làm tôi vướng víu ở những
khúc khuỳu trên người
như những bộ quần áo mới toanh. Thế mà nó lại
thật vừa vặn ôm lấy
thân hình tôi.
Theo thói quen tôi không để gì cả trong chiếc túi bên
phải của áo vét,
các giấy tờ tùy thân tôi cho vào chiếc túi bên trái.
Vì thế cho nên hai
tiếng đồng hồ sau, ở hãng, khi tình cờ thọc tay
vào túi áo bên phải,
tôi chợt nhận thấy có một mảnh giấy trong túi.
Có lẽ là tờ hóa đơn của
người thợ may chăng ?
Không. Đấy là tờ
giấy bạc mười nghìn lia. (lire : đồng tiền Ý)
Tôi bàng hoàng sửng
sốt. Dĩ nhiên là đã không do chính tôi cất vào túi
rồi. Với lại thật
là điên rồ nếu cho rằng đây là một lối đùa giỡn của
ông thợ may
Corticella. Lại càng không thể là một món quà của bà giúp
việc nhà
cho tôi, người duy nhất đã có dịp đến gần bộ đồ sau ông thợ
may. Hay
đây là tờ giấy bạc của bà Thánh Mẫu Trò Đùa ? Tôi nhìn tờ giấy
bạc
xuyên qua ánh sáng, tôi so sánh nó với những tờ giấy bạc khác.
Không
thể nào có tờ giấy bạc nào thật hơn được nữa.
Lời giải thích duy
nhất, một sự đãng trí của Corticella. Có thể là một
khách hàng đã trả
trước cho ông một khoản tiền, và vào lúc đó, ông ta
không có ví tiền
sẳn đấy và, không muốn vứt tiền bừa bãi, ông ta đã
giúi nó vào chiếc
áo vét của tôi đang treo trên móc áo. Đấy là những
chuyện có thể xảy
ra.
Tôi ấn sát nút chiếc chuông để gọi cô thư ký. Tôi sẽ viết vài
giòng cho
Corticella và hoàn món tiền này lại cho ông ta vì đó không
phải là tiền
của tôi. Nhưng, ngay lúc ấy, và tôi không thể giải thích
được vì sao,
tôi lại cho tay vào túi một lần nữa.
<< Thưa
ông, cái gì thế cơ ạ ? Ông không được khoẻ à ? >> cô thư ký buông
lời hỏi tôi lúc cô bước vào .
Có lẽ mặt tôi xanh như xác chết. Trong
túi áo các ngón tay tôi chạm phải bìa của một mảnh giấy mà trước đó
không có nó.
<< Không, không, không sao cả, tôi nói, tôi hơi bị
chóng mặt. Dạo
này tôi thỉnh thoảng hay bị như thế. Chắc vì bị mệt
tí xíu. Cô có thể
đi ra được rồi, tôi phải đọc một lá thư cho cô viết
nhưng chúng ta sẽ
làm chốc nữa.
Chỉ sau khi cô thư ký đã ra khỏi
phòng tôi mới rút tờ giấy ra khỏi túi.
Đó là một tờ giấy bạc mười
nghìn lia khác. Thế là tôi thử thêm một lần
thứ ba. Và một tờ giấy
bạc thứ ba chui ra.
Tim tôi bắt đầu đánh trống loạn.Tôi có cảm giác
như bị lôi cuốn , bởi
những lý do huyền bí nào đó, vào trong vũ điệu
nhảy múa vòng quanh của
một chuyện thần tiên giống như những chuyện
thần tiên mà người lớn kể
cho con trẻ nghe và không một ai tin là có
thật.
Viện cớ là không được khoẻ, tôi rời hãng và về nhà. Tôi cần yên
tĩnh
một mình. May thay bà giúp việc cho tôi đã xong công việc và đã
ra về.
Tôi đóng các cửa lại, hạ các tấm sáo xuống và bắt đầu lôi một
cách thật
nhanh mà sức tôi có thể làm được, những tờ giấy bạc từ tờ
này đến tờ
khác từ chiếc túi dường như không cạn.
Tôi làm việc với
một sự căng thẳng co giựt của các giây thần kinh trong
nỗi lo sợ
điều huyền diệu kia sẽ ngưng lại trong phút chốc. Tôi có ý
định tiếp
tục suốt cả buổi chiều, suốt cả đêm để tích tụ hằng tỉ bạc.
Tuy
nhiên, đến một lúc nào đó, tôi không còn đủ sức nữa.
Trước mặt tôi là
một đống giấy bạc đồ sộ. Việc hệ trọng nhất hiện thời
là giấu số
giấy bạc này, để không một ai biết đến. Tôi dốc một chiếc
rương chứa
đầy thảm. và, dưới đáy rương, tôi chất vào từng xấp giấy bạc
mà tôi
đếm lần lượt. Tổng số tiền vượt qua khá xa con số năm mươi triệu.




Khi
tôi tỉnh giấc vào sáng hôm sau, bà giúp việc đã có mặt tại đấy, vẻ
mặt
sửng sốt khi trông thấy tôi nằm trên giường trong bộ y phục đi làm.
Tôi
cố gượng cười, giải thích với bà ấy rằng chiều hôm qua tôi lỡ uống
rượu
quá chén và đã ngã lăn ra ngủ lúc nào không biết.
Thêm một điểm lo
ngại khác nữa lại đến : bà ấy tỏ ý muốn giúp tôi cởi áo vét ra để cho bà
ta chải sơ lại mặt vải.
Tôi trả lời rằng tôi phải đi ra ngoài ngay
và không có thời giờ để thay
y phục. Và liền sau đó tôi vội vã đi đến
một cửa hiệu chuyên bán y
trang để chọn mua một bộ đồ giống như đúc
bộ tôi đang mặc; tôi sẽ đưa
bộ mới cho bà giúp việc; bộ đồ của tôi,
cái bộ mà trong vòng chỉ có vài
ngày đã biến tôi trở thành một trong
những người có quyền lực nhất trên
đời, tôi sẽ giấu nó vào một chỗ
kín.
Tôi không hiểu có phải tôi đang mơ chăng, tôi có sung sướng
không hay
là ngược lại tôi đang ngột thở dưới sức nặng của một định
mệnh quá lớn.
Trên đường đi, qua lớp áo choàng khoác bên ngoài, tôi
sờ nắn không
ngừng chiếc túi kỳ diệu. Cứ mỗi lần như thế tôi lại thở
ra nhẹ nhõm.
Dưới lớp vải tiếng sột soạt của tờ giấy bạc làm tôi vững
lòng.
Thế nhưng một việc trùng hợp lạ lùng làm nguội lạnh nỗi vui
cuồng điên
của tôi. Trên các tờ nhật báo chạy những hàng tít lớn : sự
thông tin về
một vụ trộm xảy ra chiều qua chiếm gần như trọn vẹn cả
trang đầu. Một
chiếc xe thùng bọc sắt của một ngân hàng, sau khi đã
lươn qua các chi
nhánh của ngân hàng, sắp chở về trụ sở chính những
số tiền thu được
trong ngày, đã bị chận lại và bị vơ vét sạch bởi bốn
tên cướp tại đường
Palmanova. Khi mọi người đổ xô đến, một tên trong
bọn cướp, để tháo
thân, đã nổ súng. Một người đi đường đã thiệt
mạng. Nhưng thực sự chính
là con số tiền bị cướp làm tôi chú ý : đúng
năm mươi triệu ( như số
tiền của tôi).
Có thể nào có một mối liên
quan giữa sự giàu có thình lình của tôi với
việc đánh cướp này đã
xảy ra gần như cùng lúc chăng ? Suy diễn như thế
trông có vẻ buồn
cười. Và tôi lại không mê tín dị đoan. Dù sao sự kiện
này cũng làm
cho tôi rất hoang mang.
Càng có nhiều ta càng ước muốn nhiều. Tôi đã
giàu rồi, so với những
thói quen sống giản dị của tôi. Nhưng cái ảo
tượng của một cuốc sống xa
hoa phóng túng kích thích tôi. Và ngay
buổi chiều hôm đó tôi bắt đầu
làm lại việc ấy. Bây giờ tôi thực hành
một cách bình tĩnh hơn và các
giây thần kinh ít căng thẳng hơn. Một
trăm ba mươi lăm triệu khác thêm
vào cái kho tàng hôm trước.
Đêm
hôm đó tôi không tài nào nhắm mắt được. Có phải chăng là sự linh
cảm
về một mối nguy ? Hay là lương tâm cắn rứt của một người mặc dù
không
xứng đáng đã có được một tài sản phi thường ? Hay là một thứ hối
hận
mơ hồ ? Trời vừa hừng sáng tôi rời khỏi giường, thay quần áo và
chạy
ra đường tìm mua báo.
Trong khi đọc, tôi kinh hoàng đến nghẹn thở.
Một cơn hỏa hoạn khủng
khiếp, gây ra bởi một kho tồn dầu hỏa bị bốc
cháy, đã hoàn toàn thiêu
hủy một căn phố lầu trên con đường San
Cloro, ngay giữa trung tâm thành
phố. Thêm vào đấy, các tủ sắt của
một đại văn phòng địa ốc chứa đựng
hơn một trăm ba mươi triệu tiền
mặt đã bị thiêu hủy. Hai đội viên cứu
hỏa đã bị thiệt mạng trong lúc
chữa cháy.
Bây giờ tôi có cần phải liệt kê những tội ác của tôi không
? Vâng, bởi
vì từ đây tôi đã hiểu rằng đồng tiền mà cái áo vét mang
lại cho tôi đến
từ tội lỗi, từ xương máu, từ tuyệt vọng, từ cái chết,
nó đến từ địa
ngục. Thế mà bằng một cách lừa lọc xảo trá, cái lẽ
phải của tôi từ chối
một cách giễu cợt nhận lấy một phần trách nhiệm
nào đó. Và thế là sự
cám dỗ trở lại, và thế là bàn tay tôi - thật quá
ư dễ dàng - trườn vào
chiếc túi áo và những ngón tay tôi, với một
cơn khoái lạc đột nhiên,
ghì siết bìa góc của một tờ giấy bạc luôn
luôn mới tinh. Tiền, ôi đồng
tiền thần thánh !
Không dọn khỏi căn
nhà cũ của tôi (để tránh sự chú ý tò mò), tôi đã mua
cho mình một
ngôi biệt thư lớn, tôi có một bộ sưu tập tranh họa quý
giá, tôi lái
những loại xe đắc tiền và, sau khi nghỉ hãng vì "lý do sức
khoẻ", tôi
đi du lịch và đi khắp hoàn cầu với những người đàn bà đẹp
tuyệt
trần.

Tôi thừa hiểu rằng mỗi lần tôi moi tiền từ chiếc áo vét của
tôi, thì sẽ
xảy ra trên đời một cái gì đó đê tiện và đau thương. Tuy
nhiên đó là
một sự phù hợp mông lung, không được dựa trên những
chứng minh hợp lý.
Trong khi chờ đợi, cứ mỗi lần tôi thu thập tiền,
lương tri của tôi băng
hoại, càng lúc càng thêm hèn hạ. Thế còn người
thợ may kia ? Tôi điện
cho ông ta để hỏi hóa đơn nhưng không một ai
trả lời. Qua con đường
Ferrara người ta cho tôi biết ông ta đã di cư,
ông ta đang sống ở nước
ngoài, chẳng biết nơi đâu. Tất cả mọi âm mưu
cho tôi thấy rằng tôi đã
vô tình ký kết với ác quỷ.
Mọi sự kéo
dài cho đến cái ngày mà trong căn phố lầu mà tôi cư ngụ từ
nhiều năm
dài qua, người ta khám phá vào một buổi sáng một người đàn bà
về hưu
sáu mươi tuổi chết ngạt vì hơi đốt ; bà ta đã tự sát vì bị mất
ba
mươi nghìn lia tiền hưu mà bà vừa mới lĩnh chiều hôm trước (và số
tiền
này đã nằm trong tay tôi).
Đủ rồi, đủ rồi ! để khỏi chìm sâu vào vực
thẳm, tôi phải vứt bỏ chiếc
áo vét của tôi. Nhưng không phải là
nhường nó lại cho ai khác, bởi lẽ
sự đê hèn kia sẽ vẫn còn tiếp tục (
ai mà có đủ nghị lực để cưỡng lại
một sức quyến rũ như thế ?). Việc
hủy diệt chiếc áo trở nên cần thiết.
Tôi lái xe đến một thung lũng
hoang vắng trong vùng miền núi Alpes. Tôi
để xe tại một nền đất đắp
cao phủ cỏ và tôi tiến thẳng vào rừng. Không
một bóng người lai vãng.
Sau khi qua khỏi thị trấn tại đấy, tôi lên đến
vùng băng tích đầy
sỏi đá. Nơi đây, giữa hai tảng đá khổng lồ, tôi lôi
từ chiếc sắc đeo
trên lưng cái áo vét bỉ ổi ấy và châm lửa vào. Trong
vòng vài phút
chỉ còn trơ lại đống tro tàn.
Nhưng dưới ánh sáng của ngọn lửa tàn,
sau lưng tôi - cách chừng hai
hoặc ba thước có lẽ vậy -, một giọng
người vang lên : << Đã trễ
rồi, đã trễ rồi ! >> Kinh
hoàng tôi xoay người lại trong một động
tác đột ngột như thể bị rắn
cắn. Nhưng chẳng thấy ai cả. Tôi lùng kiếm
chung quanh, nhảy từ khối
đá này đến khối đá khác, để lôi bật ra tên
khốn kiếp đã giỡn mặt tôi.
Không một ai cả. Chỉ toàn là những khối đá.
Mặc dù còn cảm thấy kinh
hoàng, tội đi trở xuống thung lũng, với một
cảm giác nhẹ nhõm. Thế
là đựợc tự do. Và may mắn thay lại giàu nữa.
Nhưng trên nền đất cao
phủ cỏ, chiếc xe tôi không còn đó nữa. Và khi
tôi trở về thành phố,
ngôi biệt thự đồ sộ của tôi đã biến mất ; thay
vào chỗ đó, một cánh
đồng cỏ bỏ hoang với tấm biển nhỏ " Đất công xã
cần bán ". Và những
trương mục trong ngân hàng của tôi, tôi không biết
giải thích ra sao,
hoàn toàn cạn sạch. Mất hết từ nhiều tủ sắt của tôi
những bó chứng
khoán dày cộm. Và bụi bặm, chỉ toàn là bụi bặm, trong
chiếc rương cũ.



Thế
rồi từ đó, tôi đi làm việc trở lại một cách cực nhọc, đời sống tôi
thật
khó khăn, và thật lạ lùng, chẳng ai tỏ vẻ kinh ngạc về sự sạt
nghiệp
đột ngột của tôi.
Và tôi thừa hiểu rằng mọi chuyện chưa hẳn là đã
chấm dứt. Tôi biết rằng
một ngày kia chuông cửa sẽ vang lên, tôi sẽ
ra mở cửa và tôi sẽ thấy
trước mặt tên thợ may tai hại kia, với nụ
cười đê tiện của lão, đến đòi
thanh toán món nợ cuối cùng.



Dịch
xong ngày 26.10.2007 tại Antony